Τι είναι η κλινικά μεμονωμένη συνδρομή (Clinically Isolated Syndrome – CIS) και πώς σχετίζεται με τη σκλήρυνση;

Η σκλήρυνση κατά πλάκας (Multiple Sclerosis – MS) ξεκινά συχνά με ένα οξύ νευρολογικό επεισόδιο, όπως φλεγμονή του οπτικού νεύρου, μυελίτιδα ή διαταραχές του εγκεφαλικού στελέχους. Αυτό το πρώτο επεισόδιο είναι γνωστό ως κλινικά μεμονωμένο σύνδρομο (CIS). Όμως, δεν καταλήγουν όλοι όσοι εμφανίζουν CIS σε διαγνωσμένη MS — και εδώ έρχεται ο ρόλος της βιταμίνης D.

Γιατί η βιταμίνη D είναι σημαντική για τη σκλήρυνση;

Η έλλειψη βιταμίνης D έχει εδώ και χρόνια συνδεθεί με:

• Αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης MS
• Περισσότερες υποτροπές
• Νέες ενεργές/φλεγμονώδεις εστίες στον εγκέφαλο (σε απεικονίσεις MRI – μαγνητική τομογραφία)

Η βιταμίνη D θεωρείται ότι δρα ρυθμιστικά στο ανοσοποιητικό, περιορίζοντας την ενεργοποίηση των Τ και Β κυττάρων, μειώνοντας τη φλεγμονή και ενισχύοντας την άμυνα του οργανισμού χωρίς υπερδιέγερση.

Τι έδειξε η νέα μελέτη D-Lay MS;

Η κλινική μελέτη D-Lay MS πραγματοποιήθηκε σε 36 νευρολογικά κέντρα στη Γαλλία και περιλάμβανε:

• 303 ασθενείς με πρόσφατο CIS
• Διάρκεια: 24 μήνες
• Συγκρίθηκαν δύο ομάδες:
  ➤ Μία έλαβε 100.000 IU βιταμίνης D κάθε δύο εβδομάδες
  ➤ Η άλλη έλαβε εικονικό φάρμακο (placebo)

Αποτέλεσμα: Η ομάδα με βιταμίνη D εμφάνισε λιγότερη δραστηριότητα της νόσου (60,3%) σε σύγκριση με την ομάδα placebo (74,1%).

Τι σημαίνει “δραστηριότητα της νόσου”;

Η μελέτη όρισε ως “δραστηριότητα” είτε νέα υποτροπή της νόσου, είτε νέα ή ενισχυόμενη εστία σε MRI.

Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι:

• Οι υποτροπές μειώθηκαν (17,9% με D έναντι 21,8% με placebo)
• Οι νέες αλλοιώσεις σε MRI ήταν λιγότερες
• Η χρονική καθυστέρηση στην εμφάνιση της νόσου ήταν σημαντική: 432 μέρες στην ομάδα της βιταμίνης D vs 224 μέρες στο placebo.

“Το χάσμα αυτό δείχνει ότι η υψηλή δόση βιταμίνης D ενδεχομένως καθυστερεί την εξέλιξη της νόσου,” αναφέρουν οι ερευνητές.

Υπάρχουν παρενέργειες;

Όπως σε κάθε θεραπεία, υπήρχε επιτήρηση για παρενέργειες. Ωστόσο, καμία σοβαρή παρενέργεια δεν αποδόθηκε στη βιταμίνη D. Η υπερασβεστιαιμία, που είναι πιθανός κίνδυνος με υψηλές δόσεις βιταμίνης D, δεν παρατηρήθηκε σε καμία περίπτωση στην ομάδα της βιταμίνης D.

Ποιοι ασθενείς φαίνεται να ωφελούνται περισσότερο;

Αν και η μελέτη περιέλαβε άτομα με πρόσφατο CIS, οι ερευνητές παρατήρησαν ότι τα οφέλη της βιταμίνης D ήταν μεγαλύτερα σε όσους:

• Είχαν χαμηλά αρχικά επίπεδα βιταμίνης D (<20 ng/ml)
• Ήταν νεότερης ηλικίας
• Δεν έπαιρναν ήδη ανοσοτροποποιητική θεραπεία
• Δεν είχαν πολλαπλές ενεργές βλάβες στην αρχική απεικόνιση με MRI

Αυτό δείχνει ότι η πρώιμη παρέμβαση σε έναν πιο «καθαρό» ανοσολογικά οργανισμό μπορεί να προσφέρει καλύτερα αποτελέσματα.

Πώς συγκρίνεται με άλλες θεραπείες;

Η χορήγηση βιταμίνης D δεν αντικαθιστά τις υπάρχουσες θεραπείες. Αντιθέτως, μπορεί να τις συμπληρώσει. Η ιντερφερόνη βήτα και άλλες θεραπείες τροποποίησης της νόσου (DMTs) παραμένουν οι βασικοί άξονες θεραπείας. Παράλληλα όμως η βιταμίνη D ενισχύει την ανοσολογική ισορροπία και ίσως μειώνει την ανάγκη για πιο επιθετική φαρμακευτική αγωγή σε αρχικά στάδια.

Τι λένε παλαιότερες μελέτες;

Παλαιότερες μικρότερες μελέτες είχαν δείξει:

• Αντιφλεγμονώδη δράση της βιταμίνης D
• Μείωση των ενεργών βλαβών σε MRI
• Λιγότερες υποτροπές σε ασθενείς με MS που έπαιρναν παράλληλα βιταμίνη D

Όμως, δεν υπήρχε μεγάλη κλινική μελέτη ελεγχόμενη με placebo, μέχρι τη D-Lay MS, που παρείχε ισχυρότερη τεκμηρίωση.

Τι σημαίνει αυτό για την καθημερινή κλινική πράξη;

Οι γιατροί μπορούν πλέον να:

• Εξετάζουν τα επίπεδα βιταμίνης D σε άτομα με CIS ή πρώιμη MS
• Χορηγούν υψηλή δόση βιταμίνης D υπό παρακολούθηση, ιδιαίτερα αν υπάρχει έλλειψη
• Ενσωματώνουν τη βιταμίνη D στη συνολική στρατηγική πρόληψης εξέλιξης της νόσου

Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι το 60% των ασθενών που έλαβαν βιταμίνη D δεν εμφάνισαν δραστηριότητα της νόσου στα 2 έτη παρακολούθησης.

Τι επιφυλάσσει το μέλλον;

Η βιταμίνη D είναι φθηνή,προσβάσιμη και σχετικά ασφαλής. Στο μέλλον, θα μπορούσε να ενταχθεί σε πρωτόκολλα πρόληψης για ομάδες υψηλού κινδύνου ή ως πρώτο μέτρο παρέμβασης πριν χρειαστούν πιο ισχυρές θεραπείες.

Ενδεχομένως να δούμε και συνδυαστικά πρωτόκολλα με άλλες βιταμίνες ή συμπληρώματα διατροφής, μια πιο στοχευμένη δόση βάσει γονιδιακού προφίλ καθώς και μια εξατομικευμένη θεραπευτική προσέγγιση ανά ασθενή.

Πηγή: JAMA