Η μυωπία έχει εξελιχθεί σε μία από τις σημαντικότερες προκλήσεις της δημόσιας υγείας. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO), μέχρι το 2050, το 50% του παγκόσμιου πληθυσμού αναμένεται να έχει μυωπία. Αυτό είναι ένα τεράστιο άλμα από το 23% που καταγραφόταν το 2000.

Η εξάπλωση της μυωπίας δεν αφορά μόνο την ανάγκη για γυαλιά ή φακούς επαφής. Η κατάσταση σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο σοβαρών παθήσεων, όπως:

• Εκφύλιση της ωχράς κηλίδας, που μπορεί να οδηγήσει σε μη αναστρέψιμη απώλεια όρασης.
• Αποκόλληση αμφιβληστροειδούς, μια επείγουσα οφθαλμολογική κατάσταση.
• Γλαύκωμα, μια πάθηση που μπορεί να προκαλέσει τύφλωση αν δεν διαγνωστεί εγκαίρως.

Το ερώτημα που τίθεται είναι: τι προκαλεί αυτή την αύξηση; Οι ερευνητές δείχνουν ως βασικό ύποπτο τη χρήση ψηφιακών οθονών.

Τι δείχνουν οι έρευνες για την επίδραση των οθονών στη μυωπία;

Μελέτες έχουν αποδείξει ότι η εκτεταμένη χρήση ψηφιακών οθονών αυξάνει σημαντικά την πιθανότητα ανάπτυξης μυωπίας. Πιο συγκεκριμένα:

Μετα-ανάλυση 45 ερευνών που συμπεριέλαβε 335.524 συμμετέχοντες διαπίστωσε ότι κάθε επιπλέον ώρα οθόνης αυξάνει τον κίνδυνο μυωπίας κατά 21%.

Παιδιά που χρησιμοποιούν οθόνες πάνω από 3 ώρες την ημέρα έχουν διπλάσιο κίνδυνο εμφάνισης μυωπίας πριν την εφηβεία.

Τα ποσοστά μυωπίας αυξάνονται κατακόρυφα μεταξύ 6-12 ετών, ειδικά σε χώρες όπου η ακαδημαϊκή πίεση απαιτεί πολλές ώρες μελέτης σε ηλεκτρονικές συσκευές.

Γιατί οι οθόνες επηρεάζουν την όραση;

Η μυωπία εμφανίζεται όταν ο βολβός του ματιού επιμηκύνεται, με αποτέλεσμα το φως να εστιάζεται μπροστά από τον αμφιβληστροειδή αντί για επάνω του. Οι ψηφιακές συσκευές επιβαρύνουν αυτή τη διαδικασία μέσω πολλών μηχανισμών:

Συνεχής εστίαση σε κοντινές αποστάσεις

Το μάτι είναι σχεδιασμένο για να εναλλάσσεται μεταξύ κοντινών και μακρινών αντικειμένων. Όταν όμως κοιτάμε συνεχώς μια οθόνη σε σταθερή κοντινή απόσταση, η προσαρμοστικότητα του ματιού μειώνεται.

Έλλειψη έκθεσης στο φυσικό φως

Η έκθεση στο φυσικό φως είναι ζωτικής σημασίας για τη ρύθμιση της ανάπτυξης του ματιού. Οι ερευνητές έχουν διαπιστώσει ότι η ντοπαμίνη, ένας νευροδιαβιβαστής που απελευθερώνεται στο μάτι όταν βρισκόμαστε σε εξωτερικό χώρο, παίζει ρόλο στην αποτροπή της επιμήκυνσης του βολβού.

Παρατεταμένη χρήση χωρίς διαλείμματα

Η συνεχής ενασχόληση με οθόνες οδηγεί σε οφθαλμική κόπωση, η οποία ενισχύει τη θόλωση της όρασης και τον σπασμό προσαρμογής (spasm of accommodation), μια κατάσταση που μοιάζει με προσωρινή μυωπία.

Τα παιδιά σε υψηλότερο κίνδυνο

Οι παιδικοί οφθαλμοί είναι πιο ευάλωτοι στις επιδράσεις των ψηφιακών οθονών, καθώς το μάτι αναπτύσσεται μέχρι περίπου την ηλικία των 18 ετών.

• Έρευνες έχουν δείξει ότι 60% των παιδιών 2 ετών χρησιμοποιούν ήδη οθόνες καθημερινά.
• Τα παιδιά που περνούν πάνω από 3 ώρες την ημέρα σε οθόνες έχουν 50% αυξημένο κίνδυνο μυωπίας.
• Οι έφηβοι που μελετούν αποκλειστικά σε ψηφιακές συσκευές εμφανίζουν μεγαλύτερο επιπολασμό μυωπίας από εκείνους που χρησιμοποιούν έντυπο υλικό.

Οι ειδικοί συστήνουν να περιορίζεται η χρήση οθονών στα παιδιά κάτω των 5 ετών και να ενθαρρύνεται η φυσική δραστηριότητα σε εξωτερικούς χώρους.

Δείτε επίσης: Χρήση οθόνης και ανάπτυξη των παιδιών: Τι αποκαλύπτει νέα έρευνα

Πώς να μειώσουμε τον κίνδυνο μυωπίας;

Υπάρχουν επιστημονικά τεκμηριωμένες στρατηγικές που μπορούν να μειώσουν τον κίνδυνο ανάπτυξης μυωπίας:

• Περιορισμός χρόνου οθόνης: Οι ειδικοί προτείνουν για παιδιά κάτω των 2 ετών αποφυγή χρήσης ψηφιακών συσκευών, εκτός από βιντεοκλήσεις με συγγενείς. Για παιδιά 2-5 ετών περιορισμό σε έως 1 ώρα την ημέρα, με έμφαση σε εκπαιδευτικό περιεχόμενο. Για μεγαλύτερες ηλικίες συστήνεται μια συνετή χρήση. Τέλος, συχνά διαλείμματα για ενήλικες.
• Εφαρμογή του κανόνα 20-20-20: Κάθε 20 λεπτά κοιτάζουμε κάτι σε απόσταση 20 ποδιών (6 μέτρα) για 20 δευτερόλεπτα.
• Αύξηση του χρόνου σε εξωτερικούς χώρους: Η καθημερινή έκθεση στο ηλιακό φως για τουλάχιστον 2 ώρες έχει αποδειχθεί προστατευτική.
• Βελτίωση Φωτισμού: Ο σωστός φωτισμός βοηθά στη μείωση της καταπόνησης των ματιών κατά τη χρήση ηλεκτρονικών συσκευών.

Μια επίπτωση του σύγχρονου τρόπου ζωής

Η μυωπία δεν είναι απλώς ένα θέμα γυαλιών. Εξελίσσεται σε σοβαρό πρόβλημα δημόσιας υγείας, συνδεόμενο με την εκτεταμένη χρήση ψηφιακών οθονών. Με δεδομένα που δείχνουν ότι η κατάσταση μπορεί να επιδεινωθεί στις επόμενες δεκαετίες, η ενημέρωση και οι έγκαιρες παρεμβάσεις είναι ζωτικής σημασίας.

Το βασικό ερώτημα παραμένει: Είμαστε έτοιμοι να αλλάξουμε συνήθειες για να προστατεύσουμε την όρασή μας;

Πηγές: JAMA, AAOJournal, Pubmed