Η ραγδαία αύξηση των διατροφικών διαταραχών σε παιδιά και εφήβους
Οι διατροφικές διαταραχές είναι σοβαρές παθήσεις που μπορούν να επηρεάσουν αρνητικά τη σωματική και ψυχική υγεία των παιδιών και των εφήβων. Πρόκειται για σύνθετες ψυχολογικές διαταραχές που συχνά συνοδεύονται από υπερβολική ενασχόληση με το βάρος και την εικόνα του σώματος, με αποτέλεσμα ακραίες διατροφικές συμπεριφορές που μπορεί να οδηγήσουν σε υποσιτισμό και σοβαρές ιατρικές επιπλοκές.
Τα τελευταία χρόνια, παρατηρείται μια ανησυχητική αύξηση στις διατροφικές διαταραχές μεταξύ των παιδιών και των εφήβων. Πρόσφατα στοιχεία δείχνουν ότι το ποσοστό αυτών των παθήσεων έχει αυξηθεί έως και 40% στην ηλικιακή ομάδα 6-18 ετών μετά την πανδημία του COVID-19, σύμφωνα με έρευνες από την Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Τι είναι οι διατροφικές διαταραχές και ποιες είναι οι κύριες μορφές τους;
Οι διατροφικές διαταραχές είναι ψυχικές ασθένειες που χαρακτηρίζονται από σοβαρές και επίμονες διαταραχές στις διατροφικές συνήθειες και την αντίληψη του σώματος.
Βασικές μορφές διατροφικών διαταραχών
- Νευρική ανορεξία (Anorexia Nervosa): Οι πάσχοντες περιορίζουν έντονα την πρόσληψη τροφής, ενώ ταυτόχρονα έχουν μια διαστρεβλωμένη εικόνα του σώματός τους και έναν παθολογικό φόβο αύξησης του βάρους.
- Άτυπη νευρική ανορεξία: Παρουσιάζει όλα τα συμπτώματα της νευρικής ανορεξίας, αλλά το σωματικό βάρος του ατόμου μπορεί να παραμένει φυσιολογικό ή να είναι υψηλότερο από το αναμενόμενο.
- Νευρική βουλιμία (Bulimia Nervosa): Χαρακτηρίζεται από επαναλαμβανόμενα επεισόδια υπερφαγίας, ακολουθούμενα από αντιστάθμιση μέσω εμετού, υπερβολικής άσκησης ή χρήσης καθαρτικών.
- Διαταραχή υπερφαγίας (Binge Eating Disorder – BED): Το άτομο καταναλώνει μεγάλες ποσότητες τροφής σε σύντομο χρονικό διάστημα, χωρίς όμως να προσπαθεί να τις αντισταθμίσει μέσω εμετού ή άλλων μεθόδων.
- Διαταραχή αποφυγής/περιορισμού τροφικής πρόσληψης (Avoidant Restrictive Food Intake Disorder – ARFID): Χαρακτηρίζεται από αποφυγή ορισμένων τροφών, είτε λόγω αισθητηριακών χαρακτηριστικών είτε λόγω φόβου για πιθανές παρενέργειες.
Γιατί αυξάνονται οι διατροφικές διαταραχές στα παιδιά και τους εφήβους;
Η επίδραση της πανδημίας COVID-19
Η πανδημία δημιούργησε ένα περιβάλλον αυξημένου στρες, κοινωνικής απομόνωσης και διαταραχής της καθημερινότητας των παιδιών και των εφήβων. Το κλείσιμο των σχολείων, η έλλειψη κοινωνικών αλληλεπιδράσεων και η αυξημένη χρήση των social media συνέβαλαν στην ανάπτυξη μη υγιών διατροφικών συμπεριφορών.
Η επιρροή των Social Media και των προτύπων ομορφιάς
Οι πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης παρουσιάζουν μη ρεαλιστικά πρότυπα σώματος, οδηγώντας πολλούς εφήβους σε υπερβολικές προσπάθειες ελέγχου του βάρους και της διατροφής τους. Το φαινόμενο αυτό έχει οξυνθεί ιδιαίτερα μετά την πανδημία.
Ψυχολογικοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες
Η εμφάνιση διατροφικών διαταραχών συνδέεται συχνά με:
- Άγχος και κατάθλιψη
- Τελειομανία και χαμηλή αυτοεκτίμηση
- Οικογενειακή δυναμική και γονεϊκές προσδοκίες
- Ιστορικό παχυσαρκίας ή δίαιτας από μικρή ηλικία
Ποιες είναι οι επιπτώσεις των διατροφικών διαταραχών στην Υγεία;
Οι επιπτώσεις αυτών των παθήσεων είναι πολλαπλές και σοβαρές, καθώς επηρεάζουν το σώμα και το μυαλό του ατόμου.
Φυσικές επιπτώσεις:
- Ακραία απώλεια ή αύξηση βάρους
- Ορμονικές διαταραχές και διακοπή της έμμηνου ρύσης
- Αφυδάτωση και ηλεκτρολυτικές διαταραχές
- Καρδιαγγειακά προβλήματα λόγω υποσιτισμού ή υπερφαγίας
- Προβλήματα στα δόντια και το πεπτικό σύστημα από συχνό εμετό
Ψυχολογικές και κοινωνικές επιπτώσεις:
- Αυξημένος κίνδυνος κατάθλιψης και άγχους
- Κοινωνική απομόνωση και δυσκολία στις σχέσεις
- Αυξημένος κίνδυνος αυτοκαταστροφικών συμπεριφορών
Πρόληψη και αντιμετώπιση: Ο ρόλος των οικογενειών και των ειδικών
Οι διατροφικές διαταραχές μπορούν να προληφθούν και να αντιμετωπιστούν πιο αποτελεσματικά όταν εντοπιστούν έγκαιρα.
Ο ρόλος της οικογένειας είναι καθοριστικός. Οι γονείς πρέπει να καλλιεργούν μια υγιή σχέση με το φαγητό και να αποφεύγουν τα αυστηρά σχόλια για το βάρος και το σώμα του παιδιού.
Η σημασία της έγκαιρης διάγνωσης. Οι παιδίατροι και οι ψυχολόγοι μπορούν να εντοπίσουν έγκαιρα σημάδια ανησυχίας, όπως απότομες αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες, άγχος γύρω από το φαγητό και υπερβολική ενασχόληση με την εικόνα του σώματος.
Η θεραπεία περιλαμβάνει διεπιστημονική προσέγγιση. Η αντιμετώπιση περιλαμβάνει ψυχολογική υποστήριξη, διατροφική συμβουλευτική και, σε σοβαρές περιπτώσεις, ιατρική παρέμβαση.
Ένα πρόβλημα που μας αφορά
Οι διατροφικές διαταραχές αποτελούν ένα σοβαρό και αυξανόμενο πρόβλημα στη σύγχρονη κοινωνία, επηρεάζοντας χιλιάδες παιδιά και εφήβους παγκοσμίως. Η έγκαιρη διάγνωση, η ευαισθητοποίηση των γονέων και η κατάλληλη θεραπεία μπορούν να κάνουν τη διαφορά στη ζωή αυτών των παιδιών.
