Τι είναι ο πνιγμός και γιατί συμβαίνει;

Ο πνιγμός συμβαίνει όταν η δίοδος του αέρα μπλοκάρεται είτε εν μέρει είτε εξ ολοκλήρου, εμποδίζοντας την αναπνοή. Αυτό μπορεί να οφείλεται:

• Σε τροφές ή αντικείμενα που παγιδεύονται στο λαιμό
• Σε πρήξιμο της γλώσσας ή του λάρυγγα λόγω αλλεργικής αντίδρασης
• Σε υγρά, όπως αίμα ή εμετό, που εισέρχονται στην αεροφόρο οδό

Παρακάτω θα επικεντρωθούμε στην αντιμετώπιση της πρώτης περίπτωσης. Σε λίγα μόλις λεπτά χωρίς οξυγόνο, ο εγκέφαλος μπορεί να υποστεί ανεπανόρθωτη βλάβη, γεγονός που καθιστά τη γρήγορη επέμβαση κρίσιμη.

Ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο από πνιγμό;

Ο καθένας μπορεί να πνιγεί, αλλά ορισμένες ομάδες ανθρώπων είναι πιο ευάλωτες:
Παιδιά – Ειδικά κάτω των 5 ετών που έχουν την τάση να βάζουν μικρά αντικείμενα στο στόμα τους.
Ηλικιωμένοι – Ιδιαίτερα όσοι έχουν προβλήματα κατάποσης ή φορούν οδοντοστοιχίες.
Άτομα με νευρολογικές διαταραχές – Όπως η νόσος του Πάρκινσον ή εγκεφαλικό επεισόδιο.
Άτομα που τρώνε βιαστικά – Το γρήγορο φαγητό και η ομιλία ενώ τρώμε αυξάνουν τον κίνδυνο.

Πώς να αναγνωρίσετε τον πνιγμό

Ένα άτομο που πνίγεται μπορεί να εμφανίσει τα εξής συμπτώματα:

• Πανικό ή έκφραση τρόμου
• Αδυναμία ομιλίας ή αναπνοής ή συρίττουσα αναπνοή
• Βήχας ή απουσία αυτού
• Σφίξιμο του λαιμού με τα χέρια
• Μπλε χρώμα στο πρόσωπο και τα χείλη

Πρώτες βοήθειες σε περίπτωση πνιγμού

Αν το άτομο βήχει:

Ενθαρρύνετε το να συνεχίσει να βήχει! Ο δυνατός βήχας είναι ο καλύτερος τρόπος για να απομακρυνθεί ένα αντικείμενο φυσικά.

Αν το άτομο δεν μπορεί να αναπνεύσει:

Χρειάζεται άμεση επέμβαση! Ακολουθήστε τα εξής βήματα:

1. Δώστε 5 δυνατά χτυπήματα στην πλάτη – Τοποθετήστε το ένα χέρι στο στήθος του ατόμου και χρησιμοποιήστε την παλάμη σας για να χτυπήσετε δυνατά ανάμεσα στις ωμοπλάτες.
2. Δώστε 5 κοιλιακές ωθήσεις (χειρισμός Heimlich) – Σταθείτε πίσω από το άτομο, τοποθετήστε μια γροθιά λίγο πάνω από τον αφαλό, πιάστε την με το άλλο χέρι και πιέστε προς τα μέσα και πάνω απότομα.
3. Επαναλάβετε εναλλάξ τις κινήσεις μέχρι να απελευθερωθεί η αεροφόρος οδός ή το άτομο χάσει τις αισθήσεις του (δείτε παρακάτω).

Εάν το άτομο είναι πολύ μεγάλο σε όγκο ή έγκυος, εφαρμόστε θωρακικές ωθήσεις αντί για κοιλιακές πιέσεις.

Τι να κάνετε αν το άτομο χάσει τις αισθήσεις του

1. Ξαπλώστε το άτομο ανάσκελα σε μια σκληρή επιφάνεια.
2. Καλέστε το 166 (ή το 112 για επείγουσα βοήθεια).
3. Ξεκινήστε άμεσα θωρακικές συμπιέσεις και αναπνοές διάσωσης (ΚΑΡΠΑ).

Αν δείτε το αντικείμενο στο στόμα, αφαιρέστε το προσεκτικά, αλλά μην προσπαθήσετε τυφλά!

Ειδικές περιπτώσεις πνιγμού

Βρέφη κάτω του 1 έτους

• Κρατήστε το βρέφος μπρούμυτα στο χέρι σας, με το κεφάλι χαμηλότερα από το σώμα.
• Δώστε 5 ήπια χτυπήματα στην πλάτη και αν δεν υπάρξει αποτέλεσμα, γυρίστε το και εφαρμόστε 5 ήπιες θωρακικές συμπιέσεις με τα δάχτυλά σας.
• Επαναλάβετε εναλλάξ μέχρι να απελευθερωθεί ο αεραγωγός και καλέστε επειγόντως βοήθεια.
• Αν το βρέφος δεν επανέρχεται κάνετε έναρξη καρδιοπνευμονικής αναζωογόνησης (ΚΑΡΠΑ).

Άτομα σε αναπηρικό αμαξίδιο

• Αφαιρέστε τα μπράτσα του αμαξιδίου αν χρειαστεί και εφαρμόστε είτε κοιλιακές είτε θωρακικές ωθήσεις.

Στον εαυτό σας

Αν είστε μόνος σας, μπορείτε να εφαρμόσετε τα παρακάτω βήματα:

• Καλέστε άμεσα βοήθεια!
• Μετά κάνετε τον χειρισμό Heimlich στον εαυτό σας. Τοποθετείτε μια γροθιά λίγο πάνω από τον ομφαλό, την πιάνετε με το άλλο χέρι. Μετά λυγίστε πάνω από μια σκληρή επιφάνεια όπως ένας πάγκος και πιέστε με το χέρι προς τα πάνω και μέσα.

Ο χειρισμός Heimlich και η ιστορία του

Ποιος ήταν ο γιατρός πίσω από την τεχνική

Ο Δρ. Henry Heimlich (1920-2016) ήταν ένας Αμερικανός χειρουργός, ο οποίος ειδικευόταν στη θωρακοχειρουργική. Στις αρχές της δεκαετίας του 1970, ο Heimlich ανησυχούσε για το υψηλό ποσοστό θανάτων από πνιγμό λόγω απόφραξης του αεραγωγού από φαγητό ή άλλα αντικείμενα.

Η έρευνά του αποκάλυψε ένα σοκαριστικό στατιστικό: Πριν από την ανακάλυψη του χειρισμού Heimlich, περίπου 3.000 άτομα πέθαιναν κάθε χρόνο στις Ηνωμένες Πολιτείες από πνιγμό.

Τότε, η συνήθης πρακτική αντιμετώπισης του πνιγμού περιλάμβανε:

• Χτύπημα στην πλάτη
• Απόπειρα αφαίρεσης του αντικειμένου με το δάχτυλο
• Αναμονή για ιατρική βοήθεια

Ωστόσο, αυτές οι μέθοδοι δεν ήταν πάντα αποτελεσματικές και μπορούσαν να επιδεινώσουν την κατάσταση. Ο Heimlich θεώρησε ότι χρειαζόταν μια καλύτερη προσέγγιση.

Πώς αναπτύχθηκε ο χειρισμός Heimlich

Ο Δρ. Heimlich άρχισε να μελετά τον τρόπο με τον οποίο μπορούσε να δημιουργηθεί τεχνητή πίεση στην κοιλιακή χώρα, ώστε να αποβληθεί το ξένο σώμα από τον αεραγωγό.

Έτσι άρχισαν οι πρώτες δοκιμές σε σκύλους, αποδεικνύοντας την αποτελεσματικότητα της μεθόδου.

Το 1974, δημοσίευσε μια μελέτη στο επιστημονικό περιοδικό Emergency Medicine όπου περιέγραφε για πρώτη φορά την τεχνική του. Πρότεινε ότι μια απότομη πίεση στην κοιλιά του ατόμου θα μπορούσε να προκαλέσει επαρκή ροή αέρα για να απομακρύνει το εμπόδιο από τον λάρυγγα.

Η παγκόσμια αναγνώριση και υιοθέτηση της τεχνικής

Το 1976, η Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία (AHA) και ο Ερυθρός Σταυρός συμπεριέλαβαν επίσημα τον χειρισμό Heimlich στις οδηγίες πρώτων βοηθειών για την αντιμετώπιση του πνιγμού.

Την ίδια χρονιά, τα μέσα ενημέρωσης άρχισαν να καλύπτουν περιστατικά όπου η τεχνική του Heimlich είχε σώσει ζωές. Οι ιστορίες ανθρώπων που απέφυγαν τον θάνατο χάρη στη νέα αυτή μέθοδο έκαναν τον γύρο του κόσμου, και σύντομα η τεχνική έγινε γνωστή ακόμα και σε απλούς πολίτες.

Μέσα σε λίγα χρόνια, ο χειρισμός Heimlich διδασκόταν παντού:

• Σε μαθήματα πρώτων βοηθειών
• Σε εκπαιδευτικά προγράμματα σχολείων
• Σε εστιατόρια και δημόσιους χώρους

Αντιπαραθέσεις και εξελίξεις

Παρόλο που ο Heimlich θεωρήθηκε ήρωας, δεν έλειψαν οι διαφωνίες γύρω από την τεχνική του:

• Μέχρι τη δεκαετία του 2000, ο ίδιος επέμενε ότι το χτύπημα στην πλάτη είναι επικίνδυνο και ότι μόνο ο χειρισμός Heimlich θα έπρεπε να χρησιμοποιείται. Ωστόσο, μετέπειτα μελέτες έδειξαν ότι το κτύπημα στην πλάτη μπορεί να είναι επίσης αποτελεσματικό.
• Το 2006, ο Ερυθρός Σταυρός των ΗΠΑ τροποποίησε τις οδηγίες του και συνέστησε πρώτα κτυπήματα στην πλάτη και, αν δεν έχουν αποτέλεσμα, μετά τον χειρισμό Heimlich.

Παρά τις διαφωνίες, ο Heimlich παρέμεινε αφοσιωμένος στο έργο του. Μέχρι το τέλος της ζωής του, συνέχιζε να υποστηρίζει τη μέθοδό του ως την πιο αξιόπιστη λύση για το πνιγμό.

Το τελευταίο του ηρωικό κατόρθωμα

Το 2016, σε ηλικία 96 ετών, ο ίδιος ο Henry Heimlich εφάρμοσε τη μέθοδό του για να σώσει τη ζωή μιας 87χρονης γυναίκας σε οίκο ευγηρίας! Ήταν η πρώτη φορά που χρειάστηκε να χρησιμοποιήσει ο ίδιος την τεχνική του, και η γυναίκα επέζησε χάρη σε αυτόν.

Λίγους μήνες αργότερα, ο Heimlich απεβίωσε, αφήνοντας πίσω του μια κληρονομιά που εξακολουθεί να σώζει ζωές σε όλο τον κόσμο.

Πώς να προλάβετε τον πνιγμό

Επειδή η πρόληψη είναι καλύτερη από την θεραπεία, προσέξτε τα παρακάτω:

• Κόβετε το φαγητό σε μικρά κομμάτια
• Αποφύγετε να μιλάτε ή να γελάτε ενώ τρώτε
• Διατηρείτε μικρά αντικείμενα που μπορεί να καταποθούν μακριά από παιδιά
• Μάθετε τις τεχνικές πρώτων βοηθειών!

Η γνώση μπορεί να σώσει μια ζωή!

Ο πνιγμός μπορεί να συμβεί ανά πάσα στιγμή, αλλά η γνώση και η έγκαιρη αντίδραση μπορούν να σώσουν ζωές. Μάθετε τις σωστές τεχνικές, εκπαιδεύστε τους γύρω σας και παραμείνετε ψύχραιμοι σε μια κρίσιμη στιγμή.

Επιπλέον, υπάρχουν σεμινάρια εκπαίδευσης βασικής υποστήριξης της ζωής (BLS) που διοργανώνονται από διάφορους οργανισμούς ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Αυτά απευθύνονται σε όλους τους πολίτες και όχι μόνο σε επαγγελματίες υγείας και μπορούν να σας προσφέρουν πολύτιμη πρακτική εμπειρία.

Πηγές: American Red Cross, Mayo Clinic