Η σχέση της ΔΕΠΥ με την καρδιαγγειακή υγεία
Η Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ) είναι μία από τις πιο συχνές νευροαναπτυξιακές διαταραχές, με εκατομμύρια παιδιά και ενήλικες να βασίζονται σε φαρμακευτική αγωγή για να διαχειριστούν τα συμπτώματά τους. Παρότι τα φάρμακα αυτά, όπως η μεθυλφαινιδάτη, η ατομοξετίνη και η λιδεξαμφεταμίνη, θεωρούνται γενικά ασφαλή, νέα επιστημονικά δεδομένα δείχνουν ότι μπορεί να αυξάνουν τον κίνδυνο υπέρτασης και καρδιαγγειακών νοσημάτων, ειδικά όταν χρησιμοποιούνται για μεγάλα χρονικά διαστήματα.
Μια πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύθηκε στο JAMA Psychiatry ανέλυσε δεδομένα από 278.027 άτομα στη Σουηδία, ηλικίας 6 έως 64 ετών, τα οποία είχαν λάβει φαρμακευτική αγωγή για τη ΔΕΠΥ. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η παρατεταμένη χρήση αυτών των φαρμάκων σχετίζεται με αύξηση του κινδύνου εμφάνισης καρδιαγγειακών νοσημάτων κατά 4% ανά έτος, με τον υψηλότερο κίνδυνο να εντοπίζεται τα πρώτα τρία χρόνια θεραπείας.
Τι έδειξε η μελέτη για τη σχέση φαρμάκων ΔΕΠΥ και καρδιοπάθειας
Οι επιστήμονες εξέτασαν τη σχέση μεταξύ της διάρκειας χρήσης των φαρμάκων και του κινδύνου καρδιαγγειακών προβλημάτων. Σύμφωνα με τα δεδομένα, όσο περισσότερο ένα άτομο λαμβάνει διεγερτικά φάρμακα, τόσο αυξάνεται η πιθανότητα να αναπτύξει υπέρταση, αρτηριακές διαταραχές ή άλλες παθήσεις της καρδιάς.
Ειδικότερα, τα υψηλότερα ποσοστά κινδύνου παρατηρήθηκαν στους νεότερους ασθενείς κάτω των 25 ετών και σε όσους έπαιρναν φάρμακα όπως η μεθυλφαινιδάτη και η λιδεξαμφεταμίνη, τα οποία είναι διεγερτικά του κεντρικού νευρικού συστήματος. Από την άλλη, η ατομοξετίνη, που ανήκει στην κατηγορία των μη διεγερτικών φαρμάκων, φάνηκε να σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο μόνο κατά τον πρώτο χρόνο χρήσης.
Η υπέρταση και οι διαταραχές του καρδιακού ρυθμού ήταν οι πιο συχνές παρενέργειες που καταγράφηκαν στη μελέτη, γεγονός που δείχνει ότι οι αλλαγές στην καρδιακή λειτουργία πρέπει να λαμβάνονται σοβαρά υπόψη κατά τη συνταγογράφηση φαρμάκων για τη ΔΕΠΥ.
Πώς ακριβώς επηρεάζουν τα φάρμακα την καρδιά;
Η βασική δράση των διεγερτικών φαρμάκων είναι να αυξάνουν τη δραστηριότητα του εγκεφάλου, βοηθώντας στην καλύτερη συγκέντρωση και εστίαση. Ωστόσο, αυτή η διέγερση μπορεί να έχει επιπτώσεις και στο καρδιαγγειακό σύστημα.
Οι μηχανισμοί μέσω των οποίων τα φάρμακα για τη ΔΕΠΥ επηρεάζουν την καρδιακή υγεία περιλαμβάνουν:
- Αύξηση της αρτηριακής πίεσης: Τα διεγερτικά φάρμακα ενεργοποιούν το συμπαθητικό νευρικό σύστημα, οδηγώντας σε αύξηση της πίεσης του αίματος.
- Επιτάχυνση του καρδιακού ρυθμού: Πολλοί χρήστες εμφανίζουν ήπιες ταχυκαρδίες, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να εμφανιστούν σοβαρότερες αρρυθμίες.
- Αύξηση του καρδιαγγειακού στρες: Η συνεχής διέγερση της καρδιάς μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τα αγγεία, αυξάνοντας τον κίνδυνο αγγειακών παθήσεων μακροπρόθεσμα.
Αν και η πλειονότητα των ασθενών δεν εμφανίζει σοβαρές παρενέργειες, όσοι έχουν προϋπάρχοντα καρδιακά προβλήματα ή οικογενειακό ιστορικό υπέρτασης πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί.
Τι μπορούν να κάνουν οι ασθενείς για να μειώσουν τον κίνδυνο;
Η καλύτερη στρατηγική για τη διαχείριση του κινδύνου είναι η στενή παρακολούθηση της καρδιαγγειακής υγείας κατά τη διάρκεια της θεραπείας. Οι ειδικοί προτείνουν στους ασθενείς και τους γονείς παιδιών με ΔΕΠΥ να συζητούν τακτικά με τον γιατρό τους για πιθανές εναλλακτικές λύσεις ή προσαρμογές στη δοσολογία.
Σημαντικά προληπτικά μέτρα περιλαμβάνουν:
- Τακτική μέτρηση της αρτηριακής πίεσης και του καρδιακού ρυθμού: Όσοι λαμβάνουν φαρμακευτική αγωγή για τη ΔΕΠΥ θα πρέπει να παρακολουθούν στενά την αρτηριακή τους πίεση και να αναφέρουν τυχόν αλλαγές στον γιατρό τους.
- Αναζήτηση μη φαρμακευτικών λύσεων όπου είναι δυνατόν: Για ορισμένους ασθενείς, θεραπείες όπως η γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία (CBT) μπορεί να είναι μια καλή εναλλακτική ή συμπληρωματική προσέγγιση.
- Περιορισμός της καφεΐνης και άλλων διεγερτικών ουσιών: Η καφεΐνη και άλλες ουσίες που διεγείρουν το νευρικό σύστημα μπορεί να εντείνουν τις επιπτώσεις των φαρμάκων.
- Επανεκτίμηση της αγωγής ανά τακτά χρονικά διαστήματα: Δεν είναι απαραίτητο όλοι οι ασθενείς να λαμβάνουν φαρμακευτική αγωγή εφ’ όρου ζωής. Η αξιολόγηση της κατάστασης ανά τακτά χρονικά διαστήματα μπορεί να βοηθήσει στην προσαρμογή της θεραπείας.
Ναι στα φάρμακα αυτά αλλά με φειδώ
Η φαρμακευτική αγωγή για τη ΔΕΠΥ έχει βοηθήσει εκατομμύρια ανθρώπους να βελτιώσουν την καθημερινότητά τους, αλλά οι πιθανές επιπτώσεις στην καρδιαγγειακή υγεία δεν πρέπει να αγνοούνται. Αν και ο απόλυτος κίνδυνος παραμένει χαμηλός για τους περισσότερους ασθενείς, όσοι χρησιμοποιούν φάρμακα για μεγάλα χρονικά διαστήματα πρέπει να βρίσκονται υπό τακτική ιατρική παρακολούθηση.
Η ισορροπία μεταξύ της αποτελεσματικότητας της θεραπείας και των πιθανών κινδύνων πρέπει να λαμβάνεται σοβαρά υπόψη, ιδιαίτερα σε νεότερους ασθενείς ή σε εκείνους με προϋπάρχοντα καρδιαγγειακά προβλήματα.
Πηγή: JAMA Psychiatry
