Όταν η καθημερινότητα γίνεται δύσκολη – κι εσύ δεν το έχεις καταλάβει ακόμα
Πολλοί από εμάς δεν παρατηρούμε τα πρώτα ανησυχητικά σημάδια που δείχνουν ότι οι ηλικιωμένοι γονείς μας δυσκολεύονται να αντεπεξέλθουν στην καθημερινότητα. Η φυσική φθορά είναι αναμενόμενη με την ηλικία – το θέμα είναι πότε περνάει το όριο και γίνεται πρόβλημα.
Ακολουθούν τα 10 πιο χαρακτηριστικά «καμπανάκια». Αν παρατηρείς 2 ή περισσότερα, ίσως είναι η ώρα να ξεκινήσεις μια ουσιαστική συζήτηση (ή να ζητήσεις συμβουλή από ειδικό).
1. Ξεχνούν συχνά ραντεβού, υποχρεώσεις ή φάρμακα
Το να ξεχνά κανείς κάτι δεν σημαίνει πάντα άνοια, αλλά όταν:
- χάνουν σημαντικά ραντεβού
- ξεχνούν να πάρουν φάρμακα
- επαναλαμβάνουν την ίδια ερώτηση ξανά και ξανά
… τότε κάτι ίσως αλλάζει στη γνωστική τους ικανότητα.
Συμβουλή: Ζήτα να συζητήσετε μαζί την ημερήσια ρουτίνα τους ή να δοκιμάσετε μια εφαρμογή υπενθύμισης.
2. Παραμελούν την καθαριότητα και την προσωπική υγιεινή
Αν παρατηρείς:
- στοίβες άπλυτων
- έντονη μυρωδιά στο σπίτι
- ατημέλητη εμφάνιση
- λεκιασμένα ρούχα
…ίσως υπάρχει κόπωση, κατάθλιψη ή απώλεια ενδιαφέροντος.
Παράδειγμα: «Η μητέρα μου φορούσε τις ίδιες πιτζάμες 3 μέρες. Δεν το είχε ξανακάνει ποτέ. Τότε κατάλαβα ότι κάτι είχε αλλάξει.»
3. Έχουν δυσκολία με οικονομικά ή οργανωτικά θέματα
Ξαφνικά ξεχνούν να πληρώσουν λογαριασμούς ή:
- πληρώνουν δύο φορές τον ίδιο
- κάνουν περίεργες αγορές
- δυσκολεύονται να καταλάβουν απλές οδηγίες
… τότε υπάρχει γνωστική απορρύθμιση ή σύγχυση.
Ρίξε μια ματιά στα έγγραφά τους μαζί. Δεν είναι έλεγχος – είναι προστασία.
4. Αλλάζουν τη συμπεριφορά τους ή απομονώνονται
Ένας κοινωνικός άνθρωπος που:
- αποφεύγει τη συντροφιά
- δεν απαντά σε τηλέφωνα
- φαίνεται καχύποπτος ή απόμακρος
… ίσως βιώνει άγχος, κατάθλιψη ή πρώιμη άνοια.
Αλλαγές στη διάθεση μπορεί να είναι εξίσου σημαντικές με τη σωματική εξασθένιση.
5. Δεν τρέφονται σωστά ή χάνουν βάρος χωρίς λόγο
Αν το ψυγείο τους είναι άδειο ή γεμάτο με:
- ληγμένα τρόφιμα
- έτοιμα ή επεξεργασμένα φαγητά
- δεν θυμούνται αν έχουν φάει
… τότε πιθανόν δεν μπορούν ή δεν θέλουν να ασχοληθούν με τη διατροφή τους.
Σκέψου λύσεις όπως κάποια βοήθεια από επαγγελματία στο σπίτι ή βοήθεια από συγγενείς/γείτονες.
6. Αρχίζουν να οδηγούν επικίνδυνα
Η οδήγηση απαιτεί συντονισμό, αντίληψη και ταχύτητα σκέψης. Αν:
- παίρνουν λάθος δρόμο
- έχουν μικροτρακαρίσματα
- διστάζουν στην οδήγηση
… χρειάζεται άμεση αξιολόγηση.
Το πιο δύσκολο βήμα είναι να τους πείσεις να αφήσουν το τιμόνι – αλλά είναι και το πιο αναγκαίο.
7. Δυσκολεύονται σε συνομιλίες ή ξεχνούν λέξεις
Εάν αρχίζουν να χάνουν τον ειρμό τους σε καθημερινές συζητήσεις, ξεχνούν λέξεις ή σταματούν στη μέση μιας πρότασης, μπορεί να είναι σημάδι γνωστικής έκπτωσης. Παρατήρησε εάν:
- επαναλαμβάνουν συχνά τις ίδιες λέξεις ή φράσεις
- αλλάζουν θέμα απότομα
- φαίνονται μπερδεμένοι όταν μιλάτε
Δοκίμασε απλές ερωτήσεις και παρακολούθησε αν χρειάζονται χρόνο για να απαντήσουν.
8. Παρουσιάζουν ανεξήγητα τραύματα ή πτώσεις
Οι πτώσεις είναι η νούμερο ένα αιτία τραυματισμού στους ηλικιωμένους. Αν δεις:
- μελανιές ή γρατζουνιές που δεν εξηγούνται
- δυσκολία στο περπάτημα
- φόβο να μετακινηθούν από μόνοι τους
… υπάρχει αυξημένος κίνδυνος για σοβαρές επιπλοκές.
Παράδειγμα: «Ο πατέρας μου έπεσε δύο φορές μέσα σε έναν μήνα. Δεν ήθελε να το πει σε κανέναν.»
9. Γίνονται περισσότερο ευερέθιστοι ή καχύποπτοι
Η αλλαγή συμπεριφοράς είναι πολλές φορές πιο ενδεικτική από μια σωματική ένδειξη. Εάν ένας ήρεμος άνθρωπος:
- γίνεται απότομος ή εριστικός
- αρχίζει να κατηγορεί άλλους
- εκφράζει υποψίες για κλοπές ή συνωμοσίες
… τότε ίσως βιώνει γνωστική επιδείνωση ή ακόμα και πρώιμα ψυχωτικά συμπτώματα.
Αν επιμένει ότι «κάποιος μπήκε στο σπίτι και πήρε λεφτά» χωρίς ίχνος διάρρηξης, συζήτησέ το με γιατρό.
10. Δεν αναγνωρίζουν οικείους ή χάνουν αίσθηση του χρόνου
Το να μην θυμούνται πού βρίσκονται ή να μην αναγνωρίζουν συγγενείς – ακόμα και για λίγο – είναι καμπανάκι. Προσπάθησε να παρατηρήσεις εάν:
- δυσκολεύονται να αναγνωρίσουν πρόσωπα
- δεν ξέρουν τι μέρα ή μήνας είναι
- χάνουν την αίσθηση του χώρου (π.χ. «πού παρκάραμε;»)
Και τώρα; Πώς να βοηθήσεις διακριτικά
Το πιο δύσκολο είναι η έναρξη της συζήτησης. Οι γονείς συχνά δεν παραδέχονται τις δυσκολίες τους – από φόβο ή περηφάνια. Κάνε το πρώτο βήμα με ευαισθησία:
✅ Πρακτικά βήματα:
- Ξεκίνα με μια συζήτηση, όχι διάγγελμα
- Χρησιμοποίησε παραδείγματα (“Μου φάνηκε ότι δυσκολεύτηκες να θυμηθείς κάτι χθες…”)
- Ζήτα βοήθεια από τον γιατρό τους για μια απλή αξιολόγηση
- Προτείνε λύσεις και όχι “παραιτήσεις” (π.χ. “Μπορεί να είναι πιο εύκολο να κάνεις ψώνια μαζί μου μία φορά την εβδομάδα”)
🧠 Αν υποψιάζεσαι άνοια:
- Κλείσε ραντεβού για νευρολογική αξιολόγηση
- Υπάρχουν τεστ μνήμης που γίνονται με απλό τρόπο (Mini Mental State Exam)
- Υπάρχουν τρόποι καθυστέρησης της εξέλιξης (φαρμακευτικοί και μη)
Μήνυμα προς εσένα: Δεν είσαι μόνος/η
Αν διαβάζεις αυτό το άρθρο και αναγνωρίζεις κάποια από τα παραπάνω σημάδια, μην νιώσεις ενοχές. Το πιο σημαντικό είναι να ενεργήσεις με στοργή και πρόληψη.
«Η φροντίδα των γονιών μας είναι πράξη αγάπης και σεβασμού, όχι ελέγχου.»
